سگ تعلیم دیده:
معروف شده که شیطان سگ تعلیم دیده است. البته در روایت داریم که شیطان سگ است اما اینکه سگ تعلیم دیده است را من در بیان آیت الله جوادی آملی دیدم:
فکر کنم با یک مثال بحث بهتر مشخص شود: اگر کسی باغی داشته باشد و ما را دعوت کند برای استفاده از باغ آنجا برویم و در باغ هم سگ نگهبانی را گذاشته باشد حتی با دعوت هم نمیتوان بدون همراهی سگ وارد باغ شد چه برسد به اینکه بخواهی از بالای دیوار و یا مخفیانه وارد باغ شوی.
" کلب معّلم ــ با فتحه لام ــ به معنی سگ تربیت شده است که آموزش دیده است تا از اماکن یا گلّه ها محافظت نماید. اینگونه سگها ، اگرچه با ارزشند ولی ارزش آنها به آن اندازه نیست که اجازه ورود به قسمتهای اصلی اماکن را داشته باشند ؛ بلکه اینگونه سگها در مطرودترین جای اماکن ، یعنی ورودی اماکن بسته می شوند. این حیوانات آموزش دیده به افرادی که صاحب آن اماکنند یا به علّت نزدیکی با صاحب آن اماکن ، به آن امکنه رفت و آمد زیادی دارند ، پارس نمی کنند. امّا اگر فردی غریبه قصد ورود به این امکان را داشته باشد به او پارس کرده و در صورت وارد شدن به او حمله می کنند. از نظر اهل معرفت ، شیطان نیز به منزله حیوان دست آموزی است که در عالم ملک که پست ترین عوالم است بسته شده .او تنها برای افراد غریبه با خدا پارس میکند تا شاید انها را از ورود به حریم قدس الهی را دور کند؛ امّا با مخلَصین که اولیای الهی و آشنای درگاه الهی اند ، کاری نداشته ، مانع رفت و آمد آنها به حریم قدس الهی نمی شود ، و به عبارت دیگر نمی تواند بر آنان اثر گذارد. و این ناتوانی او در اضلال مخلصان تنظیر به کلب معلم شده « قالَ رَبِّ فَأَنْظِرْنی إِلى یَوْمِ یُبْعَثُونَ (79) قالَ فَإِنَّکَ مِنَ الْمُنْظَرینَ (80) إِلى یَوْمِ الْوَقْتِ الْمَعْلُومِ (81) قالَ فَبِعِزَّتِکَ لَأُغْوِیَنَّهُمْ أَجْمَعینَ (82)إِلاَّ عِبادَکَ مِنْهُمُ الْمُخْلَصینَ ـــــــ گفت:پروردگارا! مرا تا روزى که انسانها برانگیخته مىشوند مهلت ده. (79) فرمود: تو از مهلت دادهشدگانى، (80) تا روز و زمان معیّن! (81) گفت: به عزّتت سوگند، همه آنان را گمراه خواهم کرد، (82) مگر بندگان خالص شده ی تو را ، از میان آنها.»(سوره ص)... برگرفته از پرسمان"
آیاتی در باب شیطان:
شیطان نسبت به پروردگارش بسیار ناسپاس بود «وَکَانَ الشَّیْطَانُ لِرَبِّهِ کَفُورًا » (1)
شیطان نسبت به پروردگارش نافرمان بود «إِنَّ الشَّیْطَانَ کَانَ لِلرَّحْمَنِ عَصِیًّا » (2)
شیطان دشمن آشکار انسان است « الشَّیْطَانَ لِلإِنسَانِ عَدُوٌّ مُّبِینٌ » (3)
شیطان بسیار شکست دهنده و خوار کننده است « وَکَانَ الشَّیْطَانُ لِلْإِنسَانِ خَذُولًا » (4)
«فَأَزَلَّهُمَا الشَّیْطَانُ عَنْهَا فَأَخْرَجَهُمَا مِمَّا کَانَا فِیهِ » (5)
شیطان تصمیم دارد بنی آدم را به سرنوشت پدر و مادرشان مبتلاکند پس باید شدیدا از فتنه او برحذر باشید «یَا بَنِی آدَمَ لاَ یَفْتِنَنَّکُمُ الشَّیْطَانُ کَمَا أَخْرَجَ أَبَوَیْکُم مِّنَ الْجَنَّةِ » (6)
برای نجات از شر این دشمن خطرناک باید «استعاذه» کرد.
خداوند متعال، به حبیبش می فرماید که چون از شیطان رجیم به تو وسوسه ای رسید از خداوند متعال پناه بخواه زیرا او شنوای داناست «وَإِمَّا یَنزَغَنَّکَ مِنَ الشَّیْطَانِ نَزْغٌ فَاسْتَعِذْ بِاللّهِ إِنَّهُ سَمِیعٌ عَلِیمٌ »
1- اسرا/ 27
2- مریم/ 44
3- یوسف/5
4- فرقان/ 29
5- بقره/ 36
6- اعراف/27
واژه شیطان در قرآن کریم به صورت مفرد هفتاد بار و به صورت جمله شیاطین هجده بار استعمال شده است و شیطان اسم عام است برای هر موجود متمرد شریر و احیانا در روایات بر موجودات موذی و مضر هم اطلاق می شود و این کلمه در واقع وصف است نه اسم علم، اکثر لغت شناسان اصل کلمه شیطان را از «شطن یشطن» به معنای دور شده از خیر می دانند و در مورد عربی بودن با غیر عربی بودن این کلمه میان لغت شناسان اختلاف وجود دارد ولی اکثریت لغت شناسان آن را عربی و مشتق از ابلیس می دانند که به معنای کسی است که از رحمت خدا مایوس شده است و کلمه ابلیس نیز یازده بار در قرآن کریم آمده است . (شعراء/ 95 و سباء/20) بعضی این کلمه را عربی و مشتق از ابلیس» می دانند و بعضی می گویند عجمی و جامد است که از زبان دیگر وارد عربی شده است ولی رای اکثریت این است که مشتق از «ابلیس» و به معنای کسی است که از رحمت خدا مایوس شده است.
در زیارت معتبر و بسیار عالی جامعه کبیره می‌خوانیم:
فَالرَّاغِبُ عَنْکُمْ مَارِقٌ وَ اللَّازِمُ لَکُمْ لَاحِقٌ وَ الْمُقَصِّرُ فِی حَقِّکُمْ زَاهِقٌ وَ الْحَقُّ مَعَکُمْ وَ فِیکُمْ وَ مِنْکُمْ وَ إِلَیْکُ «پس کسى که از سوى شما روى برتابد از دین خارج مىشود و کسى که ملازم شما گردد بشما مىپیوندد، و کسى که در حقّ شما تقصیر روا دارد بمهلکه مىافتد، و حق با شما و در خاندان شما، و از جانب شما، و بازگردنده بسوى شما است و شما اهل آن و معدن آنید»
الأعراف : 17 ثُمَّ لَآتِیَنَّهُمْ مِنْ بَیْنِ أَیْدیهِمْ وَ مِنْ خَلْفِهِمْ وَ عَنْ أَیْمانِهِمْ وَ عَنْ شَمائِلِهِمْ وَ لا تَجِدُ أَکْثَرَهُمْ شاکِرین
در تفسیر آیه :
رُوِیَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ ع قَالَ ثُمَّ لَآتِیَنَّهُمْ مِنْ بَیْنِ أَیْدِیهِمْ مَعْنَاهُ أُهَوِّنُ عَلَیْهِمْ أَمْرَ الْآخِرَةِ وَ مِنْ خَلْفِهِمْ آمُرُهُمْ بِجَمْعِ الْأَمْوَالِ وَ الْبُخْلِ بِهَا عَنِ الْحُقُوقِ لِتَبْقَى لِوَرَثَتِهِمْ وَ عَنْ أَیْمانِهِمْ أُفْسِدُ عَلَیْهِمْ أَمْرَ دِینِهِمْ بِتَزْیِینِ الضَّلَالَةِ وَ تَحْسِینِ الشُّبْهَةِ وَ عَنْ شَمائِلِهِمْ بِتَحْبِیبِ اللَّذَّاتِ إِلَیْهِمْ وَ تَغْلِیبِ الشَّهَوَاتِ عَلَى قُلُوبِهِمْ / بحار الأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار، ج60، ص: 152
نکته در این است که دست کشیدن از دامان اهل البیت همانا و گزیده شدن توسط شیطان همان پس باید به خدا پناه برد و به چهارده معصوم :
«إِنَّهُ لَیْسَ لَهُ سُلْطانٌ عَلَى الَّذِینَ آمَنُوا وَ عَلى رَبِّهِمْ یَتَوَکَّلُونَ» / نحل : 99
کلمات کلیدی:
